Dil: insanlarda bir etki yaratan, uyaran özelliği taşıyan sembollerden oluşmuş soyut bir sistemdir.
Sembol : çeşitli kavramları, nesneleri, olayları simgeleyen, ortak anlam taşıyan uyaranlardır. Semboller sözlü, yazılı, işaret şeklinde olabilir.
Dilin işlev görebilmesi için kullanan kişiler arasında bazı ortak özelliklerin olması ve bunların bilinmesi gerekir.
Dil insanlar arasında bir bilginin aktarılmasını sağlar, semboller iletilen kişide etki yaratır.
Konuşma diliyle ortamda bulunmayan bir nesne, kavram ya da olay anlatılabilir, geçmişte olmuş ya da gelecekte olması olası olaylar aktarılabilir.
Dildeki semboller bir araya getirilerek yeni anlamlar taşıyan kavramlar türetilebilir.
İnsanlarda kültürün oluşması ve aktarılmasını sağlayan gelişmiş bir dillerinin varlığıdır.
Bebek doğumu ile birlikte iletişim kurmaya başlar, ihtiyaçlarını ağlayarak anlatır, ancak ağlama konuşma dili açısından bir anlam taşımaz.
Zamanla başka sesler çıkararak uyaranlara karşı tepki oluşturmaya başlar.
Birinci yaş içinde kendiliğinden bir bebek bazı sesler çıkarmaya başlar.
Giderek çevresindeki erişkinlerin konuşmasına benzeyen sesler çıkarır.
Zamanla da bu sesler erişkinlerin seslerine daha çok benzer, anlamlı olmaya başlar.
Çevresindekiler bu seslere tepki gösterirler ve bazı sesleri pekiştirirler.
Çocuk böylece o sesleri daha çok yineler, beraberinde çocuğun duygusal ve davranışsal iletişim becerileri de gelişmektedir.
Bir yaşından itibaren erişkinlerin sözcüklerini öğrenmeye başlarlar, iki yaşına doğru da iki sözcükten oluşan cümleler kurmaya başlar.
İki beş yaş arası dönem konuşma dilinin en hızlı geliştiği dönemdir.
Çocuklar uzun cümleler kurmaya başlar, çok sayıda yeni sözcük öğrenirler.
Konuşma gelişim hızı çocuktan çocuğa da değişebilir.
Düşünme ile konuşma dili arasında bir ilişki vardır.
Düşünmede sözlü olmayan sembollerin de kullanıldığı bilinmektedir.
Çeşitli algılarla ortaya çıkan imgeler, şekiller gibi içsel semboller düşünme sürecinin işlemesinde önemli rol oynarlar.
Bu içsel sembollerin anlamlandırılmasında, konuşma dilindeki sözcüklerin, kavramların, sembollerin rolleri vardır.
“Düşünmek sessiz konuşmak, konuşmak ta düşünceleri seslendirmektir”.
Dil düşünceleri aktarmakta önemlidir, algısal süreçleri etkiler, fakat düşünce içeriğini tümüyle belirleyemez.
Düşünme sürecinde yeni bir süreç çıkmış ve bunun konuşma dilinde sembol olarak karşılığı yoksa, düşünme süreciyle yeni bir sözcük ya da kavram yaratılır.
Konuşma diliyle düşünme süreci bir birini karşılıklı ve sürekli etkiler.
Düşünme dilden daha kapsamlı bir kavramdır.
Konuşma dilinin bir anlam farkı ortaya çıkaran ses birimine FONEM denir.
Sesli ve sessiz harfler birer fonemdir.
Kan, kar, kas, kat
Dil, fil, kil, pil….
Birden çok fonemin birleşmesinden oluşan ve konuşmanın anlamlı en küçük birimine MORFEM denir.
Morfemler ya tek hecedir ya da tek heceden oluşan sözcüklerdir. Ders…
Birden çok morfemin bir araya gelmesiyle anlamlı yapılar oluşur, ya da bazı morfemler tek başına anlamlıdır. Bunlara sözcük denir . Türkiye, ders, okul.
Sözcüklerin gramer yapılarına göre dizilerek oluşturdukları bir yargı bildiren yapılara cümle denir.
Cümlenin iki tür yapısı vardır.
1- yüzeysel yapı: bir cümledeki sözcüklerin gramer kurallarına uygun olarak dizilip dizilmeme durumları, o cümlenin yüzeyel yapısını gösterir.
2- Derin yapı: Bir cümleyi oluşturan sözcüklerin simgelediği kavramlar arasındaki ilişkiyi gösterir.
Derin yapı: Konuşanın ne dediğinden çok ne demek istediğini , niyetini gösterir.
Söylenenin altındaki anlamı gösterir.
Toplumla birlikte dil de değişir, dinamik bir soyut sistemdir
1- bilginin taşınmasıİnsanların ve grupların birbirlerini etkilemek için ortaya koydukları her türlü bilgi alış verişidir.
2- belirsizliği gidermek ve istenen konuda haberleşmek
3- insanların diğer insanlara duygu, düşünce, isteklerini aktarması
4- alıcıda bir etki ya da davranış değişikliği yaratmak
5-İnsanlar toplusal rollerini iletişim süreciyle yerine getirir
6- insanların kendilerini ve başkalarını tanımalarına yardım eder.
7- sağlıklı iletişim toplumsal güveni sağlar
İletişim becerilerinin gelişmesi
İnsanın iletişim becerilerinin gelişmesi için başka insanlara yani toplumsal bir çevreye ihtiyacı vardır.
Kişiler arası ilişkiler eğitim ve toplumsallaşma ile öğrenilir.
Bebekler ağlama ile iletişim kurarlar. Büyüdükçe bedenini iletişim kurmada kullanmaya başlar, işaret, elinden tutup götürme gibi…
Başını ve yüz hareketlerini kullanmaya başlar ve iletişim becerilerine “davranış dilini” katar.
Konuşmanın başlamasıyla “konuşma dili” de kullanılmaya başlanır.
Konuşma dili Evrim basamağının üst sıralarındaki canlılarda görülür.
Eğitim arttıkça da sözcüklerle anlatım daha çok kullanılır.
Sözcüklerin yetersiz kaldığı yerde duygusal anlatımlar, ses tonu gibi özellikler iletişime eklenir.
İletişim Sürecinin Öğeleri
İki ya da daha çok insan arasında karşılıklı iletilerle kurulan iletişim sürecine “kişiler arası iletişim” denir. Ögeleri:
1- gönderici (kaynak): iletişimi başlatan, iletiyi düzenleyen ve alıcıya gönderen kişi ya da grup.
2- ileti (mesaj): alıcıya iletilmek istenen bilgi, duygu, düşünce, isteklerdir…
İleti sözlü, yazılı, sesler, semboller, jestler, mimikler, beden hareketleri biçiminde olabilir
İleti de yüzeyel ve derin anlamlar olabilir, ses tonu söylenme biçimi, vurgulamalar anlamı değiştirebilir.
Sessizlik de bir ileti ve iletişim yoludur.
3-kanal: gönderici ve alıcı arasında yer alan iletinin gönderilme ve alınma yollarıdır.
Görsel, işitsel, dokunsal nitelikte olabilir. İnsanlar arası iletişimde birden fazla kanal kullanılabilir, görsel işitsel, dokunsal gibi.
4- alıcı (hedef): iletinin gönderildiği, üzerinde etki yaratılmak istenen kişi ya da gruptur.
Alıcı iletiyi alır, değerlendirir, yorumlar, geribildirim verir.
Alıcının iletiyi yorumlamasında hem iletinin hem de kendi özelliklerinin önemi vardır.
Etkin iletişim için alıcının da gönderici gibi etkin olması gerekir.
5- geribildirim (feedback): alıcının iletiyi alıp değerlendirdiğini ve yorumladığını gösterecek şekilde göndericiye yanıt vermesidir.
6- ortam(kontext): iletişim sürecinin gerçekleştiği yerin ve zamanın özelliklerini gösterir.
İletişimin gerçekleştiği yer, yerin özellikleri, hava koşulları, ruhsal-toplumsal atmosfer, zaman …ortamın özellikleridir.
İletişim Süreci Modelleri
1- bir yönlü iletişim: göndericinin etkin olduğu, bir iletinin aktarılarak alıcıda etki yaratılmak istenen iletişim süreci. Alıcı edilgendir, geribildirim vermesi, iletişim sürecini etkilemesi beklenmez. Askerde üstün astına emir vermesi gibi.
2- iki yönlü iletişim: gönderici ve alıcı etkin katılır.
Gönderici alıcıdan etkin katılım da beklemektedir.
Gönderici alıcının geri bildirimine göre tekrar değerlendirir, her ikisi de etkin roldedir
3- çok yönlü iletişim: iletişime katılanların ikisi de hem gönderici hem alıcı rolündedir. Birbirlerini karşılıklı olarak aynı zamanda etkilerler.
İletişim Türleri ve araçları
1- sözlü (verbal) iletişim: konuşma dili iletişimin temel aracıdır, insanlara özgüdür. Bunda konuşma dili en önemli yeri konuşma dili kapsar, yazı dili, grafik, resim, karikatür de …sözlü iletişim araçlarından sayılır.
2- sözsüz (nonverbal) iletişim: duygu düşünce ve istekleri sözsüz olarak aktarmaktır. Görünüş, duruş, yüz anlatımları, el ve baş hareketleri, göz hareketleri-bakış dokunma, dinleme, iki kişi arasındaki uzaklık, sessizlik, pandomim …sayılabilir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder