İletişim Teknikleri - Etkili ve Etkisiz İletişim

Etkili iletişim teknikleri

a)gözlem yapma: sözsüz iletişim araçlarını gözleyip, dikkat etmek ve bunları yansıtmak iletişimi kolaylaştırabilir.
b) ilgili sorular sorma: konuyla ilgili açık uçlu, yansız yüksüz yargısız sorular konunun açılmasını sağlar
c) geribildirim: alıcının kendisinde yarattığı izlenimi göndericiye geri iletmesidir
d) yansıtma: bireyin duygu düşünce ve sorularından oluşan içeriğini yeniden kendisine yöneltmektir.
Sizce bunu anneme söylemeli miyim?
Galiba annenizden çekiniyorsunuz. örneğindeki gibi.
e) yineleme ve netleştirme: eve gidiyorum diyen kişiye “eve mi gidiyorsunuz?” “sıkıntılıyım demekle ne anlatmak istediniz?”
f) teşvik etme (cesaretlendirme): evet, devam edin, bu konuyu biraz açar mısınız, baş sallama ile onaylama gibi.
g) bilgi verme: durumla ilgili bilgi verme olabildiği gibi, ben dr …, sizinle görüşmek istememin nedeni….öğrendiğim kadarıyla…olmuş, bir de sizden dinlemek istiyorum.
h) özetleme: iletişime katılanların iletişim sonunda ne olduğunu, iletişimdeki önemli ya da eksik kalan noktaları, anlaşılan-anlaşılmayan yönleri..gözden geçirmelerini sağlar. Sonraki iletişimlere temel hazırlar.
Anlama kapasitesinin yeterli olması, duygu ve düşünceleri sözelleştirebilme, sessizliği kullanma, dinlemeyi bilme, rehberlik etme, gelecek planlarını destekleme…de etkili iletişim teknikleridir.

Etkisiz iletişim teknikleri

a)anlama/anlatma yetersizliği: kendine güvenmemeye, karşısındakine değer vermemeye, önyargılı olmaya, iletişim sürecinin özelliklerini bilmemeye…bağlı olabilir.  İsteklerini tam ve açık anlatamama, mesleki terimleri sık kullanma, karışık anlatım …iletişimi bozar
b)boş güven verme: işe yaramadığı gibi, kişiyi zor durumda da bırakabilir
c)öğüt verme: kişinin karşısındaki kişiden daha yeterli-daha üstün görmesi anlamı taşıyabilir, istenildiğinde öğüt verilebilir, ama son karar alıcıya bırakılmalıdır.
d)reddetme, suçlama, kınama:iletişime katılan kişiyi küçümsemeyi, ona değer vermemeyi, düşüncelerinden ve davranışlarından dolayı suçlamayı kınamayı gösterir. Bunlarla karşılaşan kişi iletişimi sürdürmez.
e)savunma: iletişimde savunma değerlendirici, eleştirici ya da yargılayıcı tutumla kendini gösterir. Savunucu tutum gösteren karşısındakini dikkatle dinleyip uygun geri bildirim veremez.
f)sempati kişinin iletişimde olduğu kişi gibi duyup düşünmesini ve davranmasını gösterir. Karşısındakini anlamaktan çok, onun gibi duygulanır, düşünür, onun sorunlarını kendi sorunları gibi görür. Sağlık hizmetinde kişinin nesnelliğini yitirmesine yol açabilir.
g)duyguları küçümseme: karşısındakinin duygularını küçümseme onunla ilgilenilmediği, ona değer verilmediğini gösterir.
h)konuyu değiştirme:
i) dinlemeyi bilmeme, sessizliği kullanma yetersizliği, yanlı yüklü-yargılayıcı ve kapalı sorular sorma, gereksiz onay, test eder gibi davranma, harfi harfine yanıt verme, basma kalıp anlatımlar kullanma, konuşmayı kesme yetersizliği, karşısındaki ile yarışır gibi davranma…da etkili olmayan iletişim teknikleridir.

İletişimi engelleyen durumlar

İletiyle ilgili olarak
İletilerin basit ve açık olmaması,
yeterli bilgiden yoksun olması,
iletinin amaca yönelik olmaması
Alıcı ile ilgili:
Alıcının algılama kusurları
Alıcının değerlendirme hataları; alıcı kişisel inançlarına ya da değer yargılarına göre yanlış yorumlayabilir
Ortamla ilgili olarak
Fiziksel ortamın yetersizlikleri
Ruhsal toplumsal ortamın özelliklerindeki sınırlılıklar; iletişime katılanlarda karşılıklı olumsuz duyguların olması, önceden ilişkilerin bozuk olması, güven duygusunun olmaması, ortamda bulunan diğer insandan çekinme…


İletişimde; iletişim sürecinin belirsiz olması, göndericinin kullandığı kanal veya araçların uygunsuzluğu, iletinin açık  ve basit olmayışı, alıcının duyu organlarının bozuk olması, ortamın özelliklerinin yetersiz olması ve  alıcının içinde bulunduğu durum yanlış anlamalara yol açabilir. Örneğin, alıcının zihni meşgulse, aşırı sıkıntılı veya üzgünse, yorgunsa, hastaysa, korku içindeyse, konu ilgisini çekmiyorsa yanlış anlama olasılığı artar.

İletişimde Geribildirim

Belirsizliği gidermek için
Açıklama istemek için
Doğru anladığını göstermek için
Doğru anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol için
İletişime ek bilgi katmak için
İletişimin sürmesini sağlamaya yönelik olarak destekleyici içerikte
İletişimi sonlandırmak için verilebilir.

İletişimde duygusallık konu ile bağlantılı şekilde ortaya konursa inandırıcılık artar, ilgisiz bir şekilde konulursa inandırıcılık azalır. İletişimde mantıksallığın daha ağırlıklı olmasının eğitim ya da zeka düzeyi yüksek olanlarda, duygusallığın ağırlıklı olmasının eğitim ya da zeka düzeyi düşük olanlarda anlamayı kolaylaştırdığı kabul edilir.

Kitle iletişimi

Alıcısının gruplardan büyük kitlelere kadar uzandığı, kendine özgü özelliklere sahip bir iletişim türünü tanımlar. Günümüzde hiç kimse kitle iletişiminden ve etkilerinden kaçamamaktadır.
Kitle iletişiminin amaçları, kitlelerde bazı etkiler yaratmak, kitleleri eğitmek, kamuoyu yaratmak ve propaganda yapmak, kitlelerde istenen yönde değişme yaratmak, reklam yapmak vb dir. Bu amaçlarla kitlelerin değer yargıları, kültürel özellikleri değiştirilebilmektedir.
Kitle iletişiminde kullanılan araçlar arasında; kitap, gazete, dergi, broşür, radyo, televizyon, sinema, tiyatro, internet … sayılabilir.
Kitle iletişiminde hedeflenen kitlelere göre planlar yapılır, yaş, eğitim, cinsiyet, ekonomik düzey gibi. Yine de hangi alıcı grubuna ulaşıldığını belirlemek güçtür.
Kitle iletişim araçları genellikle toplumun çok küçük bir grubunun elindedir. Yönetimler bu konularda tekelleşmelerin önünde çalışmalıdır. Kitle iletişim araçları olumlu yönde kullanılırsa, eğitim, kişilik geliştirme, toplumsallaştırma gibi alanlarda önemli yararlar sağlar. Kültürel ögeleri olumlu yönde etkiler, olumlu davranış kalıplarını geliştirir ve pekiştirir, toplumsal kalkınmaya katkıda bulunur. Olumsuz kullanıldığında önemli zararlar verebilirler. Toplum adına karar veren konumuna gelebilirler, toplumun duygusal, cinsel ve saldırgan yönlerini kışkırtabilirler.  Fazla kullanılması, örneğin tv veya internet, kişileri gerçek yaşamdan uzaklaştırabilir, yalnızlaştırabilir, bireyciliğe itebilir.